هنر کلاژ یا تکه چسبانی یک هنر خلاقانه 

تکنیک کلاژ برای کودکان  به عنوان مبحثی خلاق و بسیار گسترده در سطوح مختلف سنی از پیش دبستان تا دانشگاه به صورت های مختلف تدریس  و از طرف هنر جویان اجرا میشود. این تکنیک به لحاظ اینکه دایره فعالیت در آن بسیار گشترده است همیشه مورد توجه و علاقه به هنر نقاشی بوده و هست . من در اینجا  میخواهم ضمن اشاره به این ۷تکنیک کلاژ برای کودکان به چند روش اجرا این درس در کلاش بپردازم قبل از همه شرح کوتاهی در باره کلاژ خواهم داد.

کلاژ یا همان تکه چسبانی یک واژه فرانسوی است به معنی چسباندن . که  چندین ساله دردنیای هنر مرسوم شده .هنرمند  با چسباندن بریده های مختلف از متریال و مواد مختلف تلاش میکند در هنر نقاشی خود یک حس خاص و خلاقانه ای ایجاد کند. در واقع هنر کلاژ زمینه تلفیق ذهن با متریالهای مختلف به همراه اصول طراحی و نقاشی خواهد بود . شاید بتوان گفت اولین کسی که این تکنیک را به کار برد هنرمند نقاش به نام ماتیس بود که بعد از اینکه با بالا رفتن سنش قادر به نقاشی نبود با پاره کردن تصاویر مختلف و چسباندن آن کنار هم نقاشی خودش را ترسیم میکرد. بعد این سبک پیروان زیادی پیدا کرد و به سرعت در سراسر دنیا گسترش یافت .

هنر کلاژ و نفوذ آن در دنیای کودکان

شاید نتوان گفت این هنری کی و به چه صورت وارد دنیای کودکان شده است ولی من فرض را اینگونه میگیرم که کودکان از روی کنجکاوی یا شیطنت و یا آزمایش چیزی را روی چیز دیگر چسبانده باشند و.. ولی آن چیزی که معلوم است این است که این تکنیک یکی از محبوب ترین تکنیک های هنر کودکان است.ودر دنیای کودکان این هنر به صورت بسیار ملموس تر و ساده و صد البته با معیارهای اصولی تر انجام میشود. هنر کلاژ برای کودکان یعنی مهارت های ذهنی – حرکتی و خلاقیت این هنر در دنیای کودکان یکی از مهم ترین تکنیکها شناخته شده است چون زمینه خلاقیتی در این تکنیک بسیار گسترده است .

ولی یک نکته تاسف بار نیز در این خصوص دارد و آن این است که در بسیاری از مراکز آموزشی این تکنیک در حد درس اول این مقاله مانده و مربیان هنری برنامه ای جامع برای آن ندارند.

اهداف تکنیک کلاژ برای کودکان

در این درس من میخواهم ۷ روش تکنیک کلاژ را برای کودکان شرح بدهم که شما با توجه به شیوه هایی که من به شما خواهم گفت این ۷ تکنیک کلاژ را به کودکان آموزش دهید در این درس چند هدف اصلی مد نطر است که به شرح هر کدام خواهیم پرداخت . ۱- آشنایی شما با شیوه های اجرای کلاس هنر برای کودکان ۲- توجه به خلاقیت و پرورش ذهن خلاق کودکان . ۳- بالا برد مهارت های فردی و اجتماعی کودکان.

دلایل اهمیت این تکنیک برای کودکان

اولین و راحت ترین نوع این تکنیک برای کودکان تکنیک کلاژ با کاغذ رنگی است. یعنی کودک با بریدن و چسباندن کاغذ های رنگی تصور خود را به صور یک تصویر به نمایش درمی آورد.شاید بپرسید چرا این کار به این سادگی باید مهم باشد .من در جواب شما به ۳ دلیل اشاره میکنم. اولین دلیل این است که باعث میشود در کودک ذهنیت نقاشی تغییر کند چون همه کودکان تصور دارند نقاشی یعنی روی مقوا یا کاغذ با وسایل نقاشی مثل مداد رنگی یا مازیک یا پاستل و آبرنگ تصویری بکشند . با این تکنیک کلاژ شما ذهنیت و چهارچوب ذهنی و هنری او راتغییر میدهید.و به نحوی گسترش میدهید.و متاسفانه چون بعضی از مربیان این نکات را نمیدانند آن را ساده و بی اهمیت میدانند.

دومین دلیل بالا بردن مهارت های فیزیکی کودک است. مثل بریدن با قیچی یا دست و یا چسباندن و سومین دلیل این هنر برای کودکان چون زمینه آن گسترده است جنبه خلاقیت برای کودکان بسیاری قوی دارد.

یک سوال تخصصی از شما در درس هفتم قرار دادم بعد از خواندن تمام دروس و بخصوص درس هفتم به این سوال در پایین همین صفحه جواب بدهید . دوستانی جواب درست  و نکته تخصصی آن را بیان کنند. فایل کامل یا مقاله که شامل ۱۵ تکنیک این روش است به همراه ۵۰ تصویر روز چهار شنبه  به ایمیل آنها ارسال میشود .

تکنیک اول کلاژ کاغد رنگی

اولین تکنیک این هنر تکه چسبانی با مقوا یا کاغذ رنگی است که کودک تصویر مورد نظر خود را روی ورقه های رنگی میکشد بعد آنرا با دست یا با قیچی می برد و روی صفحه سفید مقوا می چسباند .البته با دست بریدن برای کودکان ۸ سال به پایین کمی سخت است وبه همین خاطر از قیچی برای بریدن استفاده میشود .در این تکنیک تمام اجزای یک تصویر روی کاغذهای رنگی با مداد کشیده شده و بعد با قیچی بریده شده و بعد چسبانده میشود.

بهترین راه اجرای این تکنیک به این صورت است که فرض کنید شما میخواهید یک درخت با منظره آسمان و کوه ترسیم کنید به همین خاطر از دور ترین نقطه شروع کنید یعنی آسمان را بکشید و بیرید وبعد بچسبانید.بعد خورشید و ابرها بعد کوه و بعد زمین و حال نوبت به درخت میرسید .در واقع شما هر تکه را روی تکه های دیگر میچسبانید و به همین صورت نقاشی کامل میشود.در این تکنید هر چقدر ریزه کاریها بیشتر باشد نقاشی قشنگ تر خواهد شد.

تکنیک دوم کلاژ عکسها

روش دوم کلاژ عکس است .یعنی کودک میتواند بابریدن و چسباندن عکسها نقاشی خودش را ترسیم کند در این تکنیک دیگر کودک از ابتدا نمی کشد تا ببرد بلکه از عکسهای آماده روزنامه و مجله استفاده میکند و بعد از اینکه نقاشی خودش را انجام داد برای تکمیل آن میتواند با استفاده از مداد و مداد رنگی چیزهایی را اضافه کند .به نظر من این تکنیک یکی از خلاقانه ترین تکنیک های نقاشی است چون دامنه آن بسیار گسترده است.روش آن به این صورت است که مثلا کودک مقداری عکس دارد و با توجه به عکسها میخواهد موضوعی را درذهن به وجود آورد .

بعد از اینکه به تصویر ذهنی خود رسید حال با بریدن و چسباندن تصاویر یک موضوع را بیان میکند. مثلا فرض کنید یک کودک عکس های ماشین درخت مرد و گربه را دارد او یک تصور ذهنی دارد و این تصور ذهنی میتواند متفاوت باشد با کودک دیگر .کودک ماشین را وسط صفحه می چسباند و بعد درخت را در گوشه ای قرار میدهد و بعد مرد کنار درخت و گربه را روی درخت می چسباند و بعد با مداد و مداد رنگی محیط را میکشد و رنگ آمیزی میکند .

تکنیک سوم کلاژ پارچه ها

در این تکنیک مانند تکنیک کاغذ رنگی کودک نقاشی خودش را روی پارچه به صورت تکه تکه میکشد و بعد می برد و در آخر می چسباند.در این روش هرچقد تنوع پارچه ها بیشتر باشد نقاشی زیبا تر خواهدبود.کودک میتواند از نقش و نکار پارچه ها در کلاژ به خوبی استفاده کند مثلا یک پارچه چهارخانه ریز میتواند برای دیوار خانه اسفاده شود با یک پارچه گلدار برای سطح چمنزار و…

تکنیک چهارم کلاژ اشیای متفرقه و دور ریختی

در این تکنیک دیگر کودک نمیکشد و نمی برد او تجسم میکند و تجسم خود را در قالب چسباندن اشیای اضافی و دور ریختنی درست میکند. در این تکنیک نیز تقویت قدرت تجسم کودکان بسیار مهم و ضروری است در واقع کودک هویت کاربردی اشیا را برای نقاشی خود تغییر میدهد. مثلا دکمه را برای چشم و یا قاشق را برای دست استفاده میکند . در تصویر بالا یک آدمک به صورت ساده با سی دی و چند وسیله اضافی ساخته شده است . فراموش نکنیک این تکنیک ها ربطی به کاردستی ندارند

تکنیک پنجم کلاژ روزنامه

فکر میکنید چرا این تکنیک میتوتند جالب ّباشد ؟ مطمنا شما میدانید که روزنامه با توجه به متن و خطوط و نوشتهای زیاد آن میتواند برای تکنیک کلاژ یک متریال مناسب باشددر واقع روزنامه و نوشته های آن یک نوع بافت ایجاد میکند .روش کار هم به این صورت است که کودک طرح مورد نظر خود را روی روزنامه میکشد و بعد با قیچی یا دست می برد و آن را روی سطح کار خود می چسباند این تکنیک هم مثل بعضی از روشهای کلاژ میتواند با متریال های مختلف ترکیب شود و دامنه خلاقیت آن بسیار زیاد است.

تکنیک ششم  اوریگامی در کلاژ

حتما با اوریگامی آشنایی دارید اگر میخواهید بیشتر بدانید مقاله من را با این لینک بخوانید . در این کلاژ که یک نوع تلفیق به حساب می آید کودک با آموزشهای شما اوریگامی را می آموزد بعد  همان شکلی که با اوریگامی ساخته است را میتواند در نقاشی خودش به صورت کلاژ استفاده کند. شاید شما تصور کنید که این روشها کلاز نیستند در صورتی که اگر به معنی و تعریف واقعی کلاژ یا همان تکه چسبانبی توجه کنید تمام این موارد میتواند در این جا درست باشد .پس برای این تکنیک لازم است شما اوریگامی را به کودکان آموزش دهید و بعد آنها اشکال ساخته شده خودشان را در نقاشی بچسبانند و بقیه نقاشی را با هر وسیله که مایل هستند تکمیل کنند.

تکنیک هفتم  کلاژ با بوته ها و شاخ وبرگهای مختلف

این تکنیک هم مانند تکنیک های دیگر شاید به ظاهر ساده باشد ولی در این سادگی یک نکته مهم نفته است و آن ترکیب  است من میخواهم یک روش جدید و خلاقانه را به شما یاد بدهم و از دوستانی که بعد از مطالعه این تکنیک نکته مرا دریافت کردند میخواهم در پایین همین صفحه نظر خودشان را به صورت تخصصی بیان کنند.

در حالت عادی کودک در طبیعت مقداری بوته – گلهای کوچک و شاخ و برگ های کوچک پیدا میکند و آن را روی مقوای خود می چسباند و شاید تصویری هم با آن شاخ و برگ بسازد ولی من میخواهم یک آموزش دیگر را بیان کنم یک عکس از بچه ها بگیرید در حالت های مختلفی که خودشان دوست دارند به صورت تمام قد و بعد آنها را چاپ کنید و روی مقدا بچسبانید در واقع عکس کودک به صورت کوچک در محیط مقوا قرا میگیرد فرق نمیکند کجای صفحه باشد ولی در محدوده وسط صفحه باشد بهتر است .

بعد از بچه ها بخواهید شاخ وبرگهای مختلف و کوچک را جمع آوری کنند. بعد یکی از مقواها را که کودک روی آن نقاشی کشیده به بچه ها نشان دهید و بگوئید فرض کنید الان شما داخل یک جنگل هستید با این شاخ و برگ های کوچک درختان و سبزه ها ی جنگل را تصور کنید. و روی مقوا بچسبانید . نکته آن اینجاست که کودک یک شاخه کوچک را برای تصویر خود یک درخت بزرگ فرض میکند. و این کار یک یک امتیاز بزرگ برای کودکان خواهد داشت. که از شما میخواهم به آن پاسخ دهید کودک با این کار چه چیزی را در وجود خود تقویت و بالا میبرد ؟ لطفا توضیح کامل بفرمایید .