نقش انواع قلم مو برای هنر کودکان و نوجوانان

در این درس شما ضمن اینکه با انواع قلم مو برای هنرکودکان و نوجوانان آشنا میشیود چند نکته کلید هم برای اهمیت این ابزار خاص هنری خواهیدخواند .نکانی که بر آموزش هنر کودکان بسیار مهم است. انواع قلم مو برای هنر کودکان و نوجوانان در واقع اشاره با ارتباط درست کودکان با قلم مو و نقاشی با قلم مو است.

سالها پیش در یک مقاله خواندم که یکی از متخصصی هنردر یک بررسی از وضعیت هنر در ژاپن که انجام داده بود این نکته رو  بیان میکند که ۸۰ درصد مردم ژاپن نقاشی و طراحی خوبی دارند و این موضوع بر میگردد به دوران کودکی آنها این محقق  بیان میکندکه بچه های ژاپنی از هما دوران کودکی با قلم و مرکب چینی آشنا میشوند (قلم و مرکب چینی یکی از آئین و رسوم خاص ژاپنی هاست که در آن با قلم و مرکب جملات را روی برگه های بزرگ ترسیم میکردند) 

در واقع بچه ها از همان دوران طفویت با ابزاری مانند قلم مو کار میکردند و این ابزار چون نسبت به مداد مهارت بیشتری میخواهد از این رو آتها این مهارت را از کودکی کسب میکردند و به مرور با نقاشی کشیدن با همان قلم مو ها مهارت نقاشی خودشان را بالا می بردند. نقاشی   یکی از شاخصه های درباره امپراطوری ژاپن و چین بوده و همین الان هم به آن توجهی خاص دارند.

حالا چرا من این موضوع را مطرح کردم ؟ اگر بخواهم جواب آن را بدهم اول باید یک گله کنم از پدر ها مادرها و بخصوص مربیان هنری که اولویت آنها هیچ گاه قلم مو و رنگهای آبرنگ و گواش و.. نبوده . و دوم اینکه میخواهم ذهنیت شما را به عنوان پدر و مادر و مربی نسبت به قلم مو و کاربرد آن بهبود ببخشم . در واقع جریان ژاپن و مردمی که مهارت بالایی در هنر نقاشی دارند یک شاره واضح برای اهمیت قلم مو در هنر کودکان است. آن هم برای بالا بردن اعتماد بنفس کودکان .

به این موارد اشاره میکنم

۱- قلم مو و مهارت های آن

۲- قلم مو و ارتباط آن با کودکان

۳- انواع قلم مو و کاربرد آنها

قلم مو یک ابزار برای رنگ آمیزی است واز چند قسمت ساخه شده. دسته آن که معمولا از چوب است بخش فلزی آن که مو های قلم و در آن قرار میگیرد و خود موی قلم مو که از موی حیواناتی مانند سمور استفاده میشود( به خاطر نرمی و انعطاف پذیری آن ).

قلم به عنوان  یک ابزار برای کودکان میتواند سخت یاشد و نکته مهم هم اینجاست که همین ساختی میتواند مهارت بچه ها را بالا ببرد ولی شاید پیش خودتان بگوئید بچه ها اگر ببینند که ابزاری مانند قلم برایشان مشکل است از آن استفاده نمیکنند.. و البته این بسیار درست است ولی این موضوع و مشکل راه  حل دارد و راه حل آن این است که به صورت ساده و با شیوه های اجرایی مناسب و به مرور استفاده از قلم مو را برای کودکان جا بیندازید .

مشکل کودکان در ارتباط به قلم به کنترل آن برمیگردد یعنی بچه ها نمیتوانندقلم مو را روی کاغذ و برای رنگ آمیزی کنترل کنند این مشکل از دو جنبه مورد بررسی است

الف : بچه ها نقاشی های ریز میکشند و رنگ آمیزی با قلم مو برای آنها مشکل است

ب: موی قلم مو بخاطر انعطافی که دارد برای بچه ها به نوعی قابل کنترل نیست

راه کار این مشکل :

برای این مشکل راهکار وجود دارد اول اینکه بچه ها در مراحل اول و مهارت آموختن در استفاده از قلم مو باید نقاشی های بزرگ بکشند و حتی الامکان از موضوعاتی با زاویه های بسته مانند مربع کمتر استفاده شود موضوعاتی دایره ای برای این مقصود بسیار مناسب است مانند پروانه و گل و…

دوم برای اینکه بچه ها مهارت استفاده از قلم مو را به مرور یاد بگیرند ابتدا باید اعتماد بنفس آنها را بالا برد مثلا رنگ زدن چیزهایی غیر از نقاشی . شما میتوانید بچه ها را با هدف کار با قلم مو تشویق کنید مثلا دیوار یا اشکال هندسی و.. را رنگ بزنند به نوعی که حس نکنند کار نقاشی است.

این کار باعث میشه بچه ها ترس اولیه آنها ریخته بشه . در مراحل بعد بازی با قلم مو ر ا برای آنها اجرا کنید مثلا بچه ها قلم مو را آغشته به رنگ کنند و بعد خط بکشند خط صاف خط کج خط شکسته و… بعد در مراخل بعدی با نقاشی های بزرگ و ساده این کاررو انجام دهید بعد متوجه میشوید بچه ها در استفاده از قلم مو مهارت به دست آوردن و دیگر نمیترسند.این روش را من درباره آبرنگ هم اجرا کردم که در مقاله اینجا میتوانید بخوانید .

در ارتباط با مهارت آموزی بچه ها و از بین رفتن ترس آنها راهکارهای زیادی که شما میتوانید متناسب با فضای کلاس این کار رو انجام دهید ولی هیچوقت بدون آماده سازی ذهنی به بچه ها قلم مو ندهید چون ترس آنها از نقاشی بیشتر یا اینکه ترس برای آنها به وجود می آورید .

قلم مو و ارتباط آن با کودکان

همانطور که گفتم قلم مو یک ابزاری است که بعد از مداد رنگی و پاستل و مازیک معمولا با بچه ها کار میشود و دلایل آن هم خیلی زیاد است ولی اصلی ترین دلیل عدم رغبت مربیان و خانواده ها به خاطر رنگ آمیزی و کثیف کاری و ریخت و پاش رنگی است که خانواده ها مایل نیستند بچه ها از قلم مو و رنگ استفاده کنند.

مطمنا این نگرانی میتواند درست باشد ولی من اعتقاد دارم به جای منع کردن بچه ها در استفاده از قلم مو آن باید به صورت درست در ذهن و کار بچه ها نهادینه کرد .یعنی ارتباط حسی کودکان با قلم مو را میتوانید تقویت کنید و به نوعی بچه ها نسبت به قلم مو و حتی وسایل دیگر حس مالکیت و ارزشمند بودن به آنها برسد.

من برای اینکاردر کلاس خودم ماکت های قلم موهای فانتزی را روی دیوار نصب میکردم و بعد با مقوا و وسایل دیگر قلم مو های کوچکتر و فانتزی درست میکرد و البته با موی واقعی (استفاده از موی کلاه گیس و موهای مصنوعی در بازار ) تا بچه ها با لمس کردن موهای عروسکی قلم مو حس خوبی را به آنها منتقل کنم یعد به بچه ها قلم مو میدادم تا نگه دارند(برای قلم موهای اهدایی چشم و دهان قرار میدادم تا بچه ها حس بهتری داشته باشند ) 

و به نوعی اشتیاق آنها را برای نقاشی با قلم مو  بیشتر میکردم تا جایی که نه تنها بچه ها نمی ترسیدن بلکه با دقت و تمرکز سعی میکردند نقاشی خودشان را رنگ بزنند.

نکته مهم و نتیجه گیری این بخش

با توجه به مطالب بالا من پیشنهاد میکنم اگر زمانی خواستید با بچه ها با آبرنگ یا گواش و قلم و کار نقاشی را شروع کنید حتما از قبل مقدمات این کار را انجام دهید وگرنه بچه ها یا ابراز ناتوانی یا نقاشی خود را خراب میکنندو.. و در نتیجه از نقاشی فاصله میگیرند و به نوعی ترس در آنها به وجود خواهد آمد .

انواع قلم موها

در دنیای قلم مو ما به صورت کلی دو نوع قلم مو داریم یکی قلم موی گرد و یکی گقلم موی تخت و هر کدام از اینها با شماره هایی از هم تفکیک میشوند از قلم موی ۰۰۰۳ گرفته تا قلم موهای شماره های ۸ و ۲۰ و ۱۲ به بالا و مطمنا میدانید که هر چقدر شماره قلم مو پایین تر باشد قلم مو نازک تر و ظریف تر خواهد بود .

شاید بپرسید چه شماره هایی و چند قلم موبرای کار بچه ها لازم است ؟ من پیشنهاد میکنم با سه قلم موی گرد و با شماره های ۲ – ۴ – ۶ شروع کنید یعنی به تعبیری شماره کوچک شماره بزرگ و شماره متوسط که بچه ها بتوانند به راحتی و آسودگی قسمت های مختلف را رنگ آمیزی کنند .

نکته پایانی که شاید برای شما هنوز سوال باشد اینکه از چه سنی بچه ها میتوانند قلم مو به دست بگیرند و نقاشی کنند.؟ من این جواب را به دو قسمت تقسیم میکنم و در واقع شرایط سنی بچه ها رو دو بخش تقسیم میکنم گروه سنی اول بچه های زیر ۴ سال است که میتوانند با قلم مو رنگ بازی و رنگ مالی رو انجام دهند و در این راستا خط خطی های رنگی کشیدن شکلهای ساده هندسی و..

میتواند زمینه مهارتی آنها را در سنین بالا تر فراهم کند.گروه سنی دوم بچه های بالای ۵ سال است که به مرور و با مواردی که بیان شد میتوانید نقاشی به قلم مو را به آنها کار کنید