چرا خوشنویسی در بین هنرهای کودکان جایگاهی ندارد

من  این مقاله  میخواهم به اهمیت خوشنویسی در بین هنرهای کودکان بپردازم و ضمنا دلیل عدم حمایت و توجه به خوشنویسی را برای کودکان تا جایی که میتوانم برای شما شرح دهم.  آموزش خوشنویسی و هنر کودکان بیانگر انتقاد یا گله نیست بیانگر ایرادی است که ما در باورهای غلط خود داریم این مقاله یک بستر ساده برای تفکرو تامل شماست تا بتوانید به اهمیت این هنر برای کودکان برسید . من در این مقاله ساختار خوشنویسی را به صورت ساده برای شما شرح میدهم بعد این ساختار را با هنر کودکان پیوند خواهم داد و بعد شما متوجه خواهید شد که نقطه منفصل این رشته مهم کجاست .

خوشنویسی همانطور که از اسم آن پیداست یعنی زیبا نویسی زیبا نویسی بزرگ ترین شاخصه این هنر است . من درباره تاریخ خوشنویسی چیزی نمی گویم و شما را دعوت میکنم که تاریخ خوشنویسی را مطالعه کنید . همه شما میدانید با پیدایش حروف الفبا و هنرهایی که از هزاران سال به ما رسیده اند هنرمندان سعی کردند حروف الفبا را بر پایه قاعده و قانون خاصی که در واقع منشا در زیبا شناسی بصری داشت برای ما به زیبا ترین شکا بنگارند . زیبا نوشتن حروف و جملات به گونه ای به خود حروف و معنی آن اعتبار تازه ای میدهد .

تاثیری که زیبا نوشتن بر روی حروف و جملات به جای میگذارد تاثیر روانی و درونی آن جمله را صد چندان میکند. آن هم به خاطر حس زیبا پسندانه ما آدمها است . خوشنویس یک حمله رابه زیبا ترین شکل و با ترکیبی زیبا می نگارد و این کار باعث میشود ذهن و ضمیر ناخودآگاه مخاطب درگیر آن شود .

خوشنویسی برای کودکان آری یا نه ؟

مطمنا همه مربیان و بخصوص معلمین مقطع دبستانی یکی از مشکلات اساسی آنها بد خط بود بچه ها است . اینکه جرا بچه ها بد خط هستند دلایل زیادی دارد که من به جند نمونه اشاره میکنم .ولی موضوع اصلی که خیلی از معلمین به آن توجه ندارند بد خط بودن بچه ها تاثیر منفی بزرگی بر روی یادگیری آنها میگذارد . شاید بپرسید چرا ؟ در یک جوای ساده باید بگویم وقتی خطی زیبا نباشد به لحاظ بصری جذاب و به لحاظ درونی دلنشین نخواهد بود و نتیجه آن این است که در ضمیر و ذهن کودک نقش نمی بندد .

  کودک یک کارتون را بخاطر زیبایی و جذابیت آن می بیند .حال همان کارتون را با کیفیت بد برای او به نمایش در آورید خواهید دید که به کارتون نگاه نمی کند. چون اصولا چیزی جذاب نمی بیند . پس اولین نکته این است که خوشنویسی روی یادگیری بچه ها تاثیر میگذارد .

دومین نکته تاثیر خوشنویسی بر روی دقت و تمرکز بچه ها است ( البته یاد آوری کنم منظور من از خوشنویسی خوشنویسی با قلم نیست و فعلا منظورم خوشنویسی با مداد و یا خودکار است ) وقتی قرار است بچه ها زیبا بنویسند پس باید دقت کنند. و تمرکز لازمه این کار است. به طبع مهارت در نوشتن آنها هم زیاد میشود و.. و دهها مورد دیگر که مطمنا شما بهتر میدانید . اما با همه این موارد چرا خوشنویسی برای اکثر مدارس و مجموعه های آموزشی جزء برنامه اصلی نیست؟ و در ردیف فعالیت های هنری قرار نمیگیرد.؟

نبود ساختار مناسب آموزشی برای خوشنویسی

اگر به ساختار آموزشی اکثر مدارس در ایران نگاهی بیندازیم می بینیم که در چند سال اخیر به مرور درگیر یک نوع ساختار کلیشه ای شده اند که تصور اکثریت بر این است که هنر یعنی نقاشی . در صورتی که اگر یک مدرسه یا یک مربی در یک سال تحصیلی برنامه هنر خود را بر روی مثلا انیمیشن قرار دهند خواهند دانست که نقاشی جزیی از هنر انیمیشن است و خود انیمیشن سازی یعنی نقاشی – کاردستی – خوشنویسی – داستان نویسی – عکاسی – تصویر برداری – آشنایی با موسیقی و… ولی متاسفانه اکثریت در همان قالب تکرار نقاشی باقی خواهند ماند .

البته من نمیخواهم نقاشی را نفی کنم ولی میخواهم بگویم ما سطح آموزشی را بسیار پایین تصور میکنیم .واقعا هنر برای کودکان به نقاشی کشیدن منتهی نمیشود. در مورد خوشنویسی هم به همین صورت است . چون درگیر همان کلیشه ها هستیم به اهمیت و کارایی هنر خوشنویسی توجهی نداریم به نظر من خوشنویسی یعنی شخصیت دادن به بچه ها – یعنی دقت و تمرکز یعنی نقاشی یعنی یادگیری و باد سوادی بچه ها و…من در آموزشهای نقاشی باز به خوشنویسی توجه کرده ام . میتوانید درس خطاشی را بخوانید.

این مشکل را چگونه میشود حل کرد؟

من چند سال پیش یک مقاله در روزنامه همشهری خواندم که یک دکتر در بررسی که در مدارس و محیط کشور ژاپن به عمل آورده بود به این نتیجه رسیده بود که اکثریت مردم ژاپن نقاشی کشیدن را دوست دارند و نقاشی را خوب یاد گرفته اند این دکتر بیان میکند که بچه های ژاپنی از بدو کودکی با قلم های بزرگ ژاپنی و مرکب کلمات و جملات را تمرین و می نگارند و به همین دلیل به مرور آنها نسبت نه نقاشی مهارت بالایی پیدا میکنند و دارای خط زیبایی هستند .چون وقتی مهارت بچه ها در قلم مو دست گرفتن بالا برود دیگر مداد یا خودکار برای آنها مشکلی نخواهد بود .

به نظر من برای حل این مشکل باید  یک ساختار اصولی برای توجه به خوشنویسی از پیش دبستان و حتی قبل از پیش دبستان در نظر گرفته شود. شاید فکر کنید خوب بچه ها قبل از پیش دبستان که نمی توانند بنویسند . بله حق با شماست من هم منظورم فقط نوشتن کلمات نبود بلکه تمریناتی برای مهارت در خط کشیدن در شکل کشیدن و در کشیدن الگو های تکراری و… که این مهارت بعدا در قابل نوشتن بروز  میکند . اکثر بچه ها تا ۶ سالگی و حتی ۷ سالگی نمیتوانند مداد را درست در دست گیرند و این یعنی معضل بزرگ .

نصف وقت معلم بجای تدریس  صرف آمورشی میشود که باید  کودک در ۵ یا ۶ سالگی آموخته باشد 

دومین راهکار برای این منظور آگاهی کامل مربی از خوشنویسی و اصولی که من بعدا در بخش آموزش های  تخصصی به آنها اشاره میکنم که مربی با توجه به این اصول بتواند به کودکان خوش نوشتن را آموزش دهد . من اعتقاد دارم مربی باید مبانی هنرهای کودکان را بداند و با مبانی بصری ترکیب کند و با مهارت در نوشتن و خلاقیت های اجرایی بتواند بستری را برای آموزش دادن به بچه ها درست کند.

مربی باید روح و ماهیت خوشنویسی را درک کند. من زمانی که نوجوان بودم ۲ مدرک خوشنویسی را گرفتم ولی همیشه برایم خوشنویسی و با قلم نوشتن یک کار بیهوده به نظر میرسید چون واقعا نمیدانستم چرا باید مثلا ادب آداب دارد را زیبا بنویسم و متاسفانه مربی هم هیچ وقت این موضوع را برای من حل نکرد بعدها که بزرگتر شدم متوجه شدم ماهیت خوشنویسی به شخصیت من اشاره میکند به رفتار من توجه دارد . یک خوش نویس یک فرد منظم با دقت خوش پوش با صبر و حوصله است . 

آیا این رشته هم برای مربیان شیوه نامه میخواهد ؟

من فکر میکنم هنر خوشنویسی برای بچه های اول دبستان در ابتدا یک ساختار میخواهد یک ساختاری که بچه ها آن را درک کنند و به اهمیت این موضوع پی ببرند و بعد بتوانند با آگاهی و با اشتیاق این کار را انجام دهند . ساختاری که از قبل از دبستان شکل بگیرد و مطمن هستم کانون پرورش فکری کودکان میتواند قدم های مثبتی در این زمینه بردارد .آموزش خوشنویسی و هنرهای کودکان  یک ساختار تکراری را پیشنهاد نمی کند . پیشنهاد نمیکندکه استاد خوشنویسی بیاد و به سبک قدیم اموزش دهد . باید بایک ساختار و رویکرد خاص که تمام جنبه های روحی و خلاقیتی بچه ها در آن لحاظ شود . ترسیم شود . که من این ساختار را با توجه به سالها فعالیت در آموزش و پرورش و در کانون پرورش برای مربیان دوره تخصصی قرار خواهم داد.