ورود / ثبت نام
0

هیچ محصولی در سبد خرید نیست.

مشاهده سبد خرید
0
0

آموزش مبانی هنرهای بصری کودکان

3279 بازدید
مبانی هنرهای کودکان

مبانی هنرهای بصری کودکان باید ها و نباید ها

مقدمه

در یک تقسیم بندی کلی هنرها به دو دسته تقسیم میشوند هنرهای تجسمی و هنرهای غیر تجسمی. هنرهای تجسمی که به آن هنرهای بصری یا دیداری نیز گفته میشود ، هنرهایی هستند که مبتنی بر طرحهایی  است که بر روی حس بینایی مخاطب (بیننده) تاثیر میگذارد . هنرهایی  همچون  نقاشی،خوشنویسی، طراحی، عکاسی، گرافیک، طراحی صنعتی، مجسمه‌سازی،  معماری و طراحی داخلی و همچنین هنرهایی که از این هنرهای به وجود آمده اند و زیر مجموعه این هنرها می باشند. مورد بحث ما مبانی هنرهای بصری کودکان در این مقاله است .

در تعریف کلمه مبانی میتوان گفت پایه ها و اساسها و بنیانها را میشود تعریف کرد. در واقع مبانی هنرهای تجسمی را می توان به قواعد و اساس  درک زبان هنرهای تجسمی و بصری تعبیر کرد.ساختن یا همان به وجود آوردن  و فهمیدن آثار هنرهای تجسمی موضوع اصلی مبانی هنرهای تجسمی است. در واقع منظور از زبان همان نوع ارتباطی است که به مفهوم آن درک میشود.

همانگونه که برای ارتباط با دیگران از طریق زبان و گفتار ارتباط برقرار میکنیم ، هنر های تجسمی هم از طریق یکسری قاعده و قانون در  طراح نمایان میشود با ما سخن میگوید .

هنرهای تجسمی دارای یک زبان خاص خودش است که میتوان گفت زبان هنرهای تجسمی زبانی جهانی است و در همه اقوام و ملتها میتوان به وسیله این زبان حرف و پیام خودمان را  منتقل کنیم از  این رو درست فهمیدن و آگهی کامل از این زبان باعث میشود پیام درست و صحیح منتقل شود.

درک هنری مبتی بر شناخت مبانی است

در هر اثر هنری (تجسمی ) یک سری عناصر در کنار هم و با پیوند با هم یک درک هنری را به وجود می آورند درک درست یک اثر تجسمی تا حدود زیادی بستگی به شناختن و درک کردن عناصر هنرهای  تجسمی دارد. زبان عناصر هنر تجسمی بسیار پیچیده و دشوار است.یکی از این عناصر که به عنوان عناصر خود اثر هنری محسوب نمیشود ولی نقش اصلی را در این زبان ایفا میکند چشم است.

چشم به عنوان عامل اصلی برای دیدن اثر هنری در واقع ما با چشم عناصر یک اثر هنری را میبینیم و با این دیدن حس میکنیم و با آن اثر ارتباط بر قرار خواهیم کرد و با چشم میتوانیم زبان هنرهای تجسمی را فرا بگیریم .

شما به عنوان مربی یا معلم دبستان وقتی میخواهید الفبا را به کودکان یاد بدهید از زبان فیزیکی (همان عضویی که در دهان قرار دارد ) بهره می برید یعنی کودک تا سخن نگوید و حروف الفبا و کلمات را بازگو نکند نمیتواند بیاموزد البته نقش چشم هم در این فرایند بی تاثیر نیست ولی در هنر دیگر زبان نقش ندارد و چشم پایه و ستون اصلی است .

در خیلی از مراکز هنری کودکان حتی دانشگاهها به این موضوع توجه نمیکنند و بیشترین توجه آنها به عناصر دیگر در اثر هنری است که من در ادامه به آنها خواهم پرداخت .ولی من در این نوشته میخواهم به چشم و دیدن درست برای کودکان توجه بیشتری شود.

تفاوت دیدن با نگاه کردن در دنیای هنری

اهمیت دیدن به این دلیل است که ما معمولاً تصاویر اشیاء را نزدیک ترین و درست ترین نشانه برای درک خصوصیات آنها می دانیم. به طوری که با دیدن تصویر یک شیء می توانیم بفهمیم که ویژگی ها و امکانات آن چیست، در حالی که با شنیدن نام اشیاء و یا حتی توصیفی که از آنها می شود نمی توان آن طور که باید به خصوصیات آنها پی برد. آشنا شدن با مبانی هنرهای تجسمی بخصوص مبانی هنرهای تجسمی کودکان میتواند کمک بسیار زیادی در روند آموزش هنری کودکان را به عهده داشته باشد تا این مرحله من فقط به چشم به عنوان یکی از پایه های اصلی هنر تجسمی اشاره کردم و در آموزشهای دیگرم تکنیک ها و تمرینات بیشتری را برای تقویت وتوجه به چشم خواهم داشت.

با این توضیحات می توان پی برد که آشنا شدن با مبانی هنرهای تجسمی تا چه اندازه می تواند در درک کردن درست جهان بصری مؤثر باشد. به ویژه این که در دوره معاصر، فراوانی رسانه های ارتباط بصری از قبیل کتاب های تصویری، تبلیغات، عکس، تلویزیون، سینما و رایانه زندگی روزمره ما را تحت تاثیر قرار داده است  و به این دلیل اهمیت آموختن مبانی هنرهای تجسمی کاملاً بدیهی به نظر می رسد، علی الخصوص برای کسانی که می خواهند تحصیل و کار خود را با فعالیت در زمینه هنر تجسمی ادامه دهند.

عناصر تشکیل دهنده مبانی هنرهای تجسمی

عناصر تشکیل دهنده مبانی هنرهای تجسمی عبارتند از : نقطه ، خط ، سطح ، حجم ، بافت ، حرکت ، رنگ که ما میخواهیم همین عناصر را درهنرهای تجسمی کودکان مورد بررسی قرار دهیم

با توجه به مقدمه ای که گفته شد مبانی هنرهای تجسمی کودکان نیز از  همان اصول پیروی میکنند ولی با تفاوتهای که به لحاظ معنایی و بصری بایستی به آن توجه کرد . در هنرهای تجسمی کودکان شناخت زبان کودک نیز به این عناصر اضافه میشودبسیار مهم است. 

همانطور که گفته شد هنرهای تجسمی زبانی دارند که این زبان از اصولی پیروی میکنند و این اصول برای زبان حکم حروف الفبا را دارد که با این حروف الفبا کلمات وجملات ساخته میشود.ولی چون ما با کودکان در ارتباط هستیم بایستی به یک عنصر جدید و بسیار مهم نیز توجه کنیم و آن هم زبان کودک است یعنی روش ارتباط با کودک برای آموزش مبانی هنرهای تجسمی .

در واقع کودکان چون دارای یک حس خاص کودکانه هستند نوع آموزش به آنها برپایه روشهایی هست که من در این سایت و در قسمت ثبت نام به آنها می پردازم .زبان کودک یعنی کلید ارتباط با کودک یعنی بدانیم کودکان از چه دریچه ای به دنیا نگاه میکنند شناخت زبان کودک مانند یاد گرفتن یک زبان خارجی ارتباط شما را با کودک تعریف و مشخص میکند .

اکثر مربیان عزیز در شناخت این زبان دچار مشکل هستند و به نظر من تا این زبان یا به قول خودمان این قلق خاص بچه ها را پیدا نکنیم و یاد نگیریم نمی توانم در آموزش به بچه ها کاملا موفق باشیم

عناصر تشکیل دهنده مبانی هنرهای بصری کودکان

عناصر هنرهای تجسمی کودکان هم عبارتند از نقطه ، خط ، سطح ، حجم ، بافت ، حرکت ، رنگ  ولی با سبک و سیاق خود کودک یعنی کودک این عناصر را با توجه به  جنبه های شخصیتی و روانشناختی به کار میبرد و از آن استفاده میکند در واقع  خط –نقطه-سطح فرم و….و همه این عناصر در نقاشی کودک ماهیت و جایگاه خاصی برای خود دارند و کودکان برای هر کدام از این عناصر با توجه به شخصیت و درون خود یک تعریف واحد و یک حس خاص دارند.

مثلا یک دایره سیاه در یک صفحه سفید برای یک کودک میتواند توپ باشد و برای یک کودک دیگر یک سوراخ یا یک چشم یا یک خط عمودی میتواند برای یک کودک عدد یک باشد و برای یک کودک دیگر تنه یک درخت یا یک میله و…از همین رو توجه به مبانی بصری زمینه آشنایی شما را با روانشناسی نقاشی کودکان بیشتر و بهتر خواهد کرد.

جایگاه خط در هنر کودکان  

 خط  در هنر کودکان اصلی ترین عنصر به حساب می آید ولی کودک برای خط بر خلاف بزرگترها تعریف خودش را دارد . در هنرهای تجسمی بزرگسالان اولین خط در یک صفحه نقاشی در واقع پنجمین خط محسوب میشود ( بزرگترها ۴ ضلع تشکیل دهند یک صفحه را به عنوان خط در نظر میگیرند و این گونه میگویند که خط پنجم که توسط نقاش در صفحه کشیده میشود در جایی که قرا رمیگیرد در صفحه ماهیت و حس آن مشخص خواهد شد )

ولی در نقاشی کودک اولین خط حکم همان خط اول را دارد. کودک بدون توجه به قاب نقاشی خط میکشد و این خط جنبه های روانشناختی کودک را نمایان میکند .

کودک بر خلاف بزرگترها خط را با نگاه اصول وقوانین ترکیب  بندی تصور نمی کند  برای کودک خط به عنوان یک کاراکتر و جزیی از نمادی است که قرار است در تصویر او نقش آفرینی کند . مثلا خط شکسته برای کودک میتواند کوه ویا  دندان تمساح باشد  یک خط صاف در نقاشی کودک میتواند تنه یک درخت ویا پای آدمکی باشد و… پس خط در نقاشی کودک یک معنی فرا ظاهری دارد.  

در نقاشی بزرگترها هنرمند وقتی میخواهد نقاشی بکشد خطی را ترسیم میکند و آن خط را بر پایه یک سری قواعد و قوانین طراحی و نقاشی در نظر میگیرد و ترسیم میکند و تلاش میکند بر پایه همان قوانین و قاعده ها به فرم و شکل برسد ولی در نقاشی کودک  یک خط میتواند به تنهایی در ذهن و تخیل کودک یک ماهیت و معنی پیدا کند .

هنرمند آکادمیک دنبال ترکیب بندی و راعایت قوانین و …است ولی کودک از این قوانین جدا است کودک همان گونه که می اندیشد ترسیم میکند از این رو شناخت شما از انواع خط در نقاشی کودک و نیز فلسفه وجودی خطها میتواند شما را در روند آموزش کمک کند و دانش شما را در تعبییر روانشناسانه نقاشی کودکان یاری کند

رنگ و دنیای ذهنی کودکان 

دومین موضوع در این خصوص که بسایر مهم است و میتوان گفت بدون رنگها دنیای نقاشی کودکان معنای ندارد.من در یک درس به اهمیت رنگ در دنیای ذهنی کودکان پرداخته ام و اینکه اگر کودکان از دنیای رنگی فاصله بگیرند چه عواقبی به دنبال خواهد داشت.

عنصر رنگ در مبانی هنرهای کودکان ۲ معنای خواهد داشت اول معنای ظاهری آن که ما به عنوان مخاطب (بزرگترهای کودکان) می بینیم . که متاسفانه هیچ شناخت روانشنایانه از این رنگها نداریم و دوم معنای درونی آن است که کودکان بر مبنای تمایلات درونی و خواسته های عاطفی خود به کار میبرند . در واقع شناخت این دو مقوله برای یک مربی هنری لازم است . کمی موضوع را بیشتر توضیح میدهم .

یک کودک قرار است نقاشی بکشد بعد از استفاده از عنصر اولیه نقاشی یعنی خط بسراغ رنگ میرود او رنگها را انتخاب میکند نه به این دلیل که قرار است عین موضوع را رنک کند او با توجه درون و دنیای خودش رنگها را انتخاب میکند شاید آسمان را قرمز رنگ بزند . در نگاه اول شما فکر میکنید کودک دچار مشکل است در واقع شاید او لحظه ای از غروب آفتاب را که دیده برای خود تجسم میکند.

حالا اگر از او بپرسید که چرا رنگ قرمز را انتخاب کرده برای شما دلیل آن را بازگو میکند.من میخواهم بگویم که رنگها به بیان کودکان کمک میکنند و از این رو از عناصر مبانی هنرهای تجسمی کودکان هستند  .
اشکال مختلف در نقاشی بچه ها

این عنصر هم از عناصر تشکیل دهنده نقاشی کودک است. درواقع کودک با کشیدن فرمها و شکلهای مختلف با خط تجسم ذهنی خودش را از اشیا- اشکال – آدمها – حیوانات و هر آنچه که در ذهن خود دارد به تصویر میکشد . در شناخت مبانی هنرهای بصری کودکان این نکته بسیار مهم است که فرمها و اشکال در مقاطع سنی مختلف کودکان معانی مختلفی به خود میگیرند.

مثلا یک دایره ساده برای یک کودک ۴ ساله میتواند توپ – بادکنک یا کله یک آدم باشد. در صورتی همان دایره برای یک کودک ۸ ساله میتواند معانی مختلفی را به خود بگیرد . بعضی از مربیان تصور میکنند که اگر یک مثلث در هنر بزرگترها یک تعریف ثابت دارد این تعریف در  هنر کودکان هم به همین گونه است. در صورتی که هر شکل و فرم هندسی یا غیر هندسی در زمانهای مختلف و در کودکان مختلف دارای معانی مختلفی هستند .

مبانی هنرهای بصری کودکان و عوامل دیگر

در ادامه این مبحث تخصصی شما در آینده در همین صفحه با عناصر دیگر مبانی یصری مانند سطح بافت فرم حجم و… آشنا خواهید شد که هر کدام از این موارد بسیار مهم و کاربردی هستند و دانستن آن برای هر مربی هنری لازم است .

 

ادامه دارد

مبانی هنرهای بصری کودکان

 

برای اطلاع از آموزشهای جدید عضو اینستاگرام ما باشید

سوال و جواب از من

آیا این مطلب را می پسندید؟
https://www.artkoodak.ir/?p=963
آقای مهربان
من علیرضا قالیجاری مدیر برند آقای مهربان با بیش از بیست سال فعالیت در زمینه آموزش هنر به کودکان و مربیان هنری کودک فعالیت رسمی خودم را از سال 95 در فضای مجازی آغاز کردم و با راه اندازی وبلاگی با عنوان آموزش تکنیک های نقاشی کودکان و نیز کانال تلگرام و صفحه اینستاگرام تلاش کردم تجربیات خودم را در اختیار مربیان و اولیای علاقمند به هنر کودکان قرار بدهم و در حال حاضر این سایت یعنی سایت هنر کودکان به عنوان مرجع در اختیار مربیان و اولیای علاقمند به هنر کودکان قرار دارد.
مطالب بیشتر
برچسب ها:

نظرات

5 نظر در مورد آموزش مبانی هنرهای بصری کودکان

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

  1. سلام استاد گرامی توضیحات جالب و جدید بود ولی بیشتر کلیات را گفتید که آن هم مهم است .
    کاش بطور جزیی مثلا انواع خط در نقاشی کودکان و دلیل استفاده کردن کودکان از این خطوط رابیشتر توضیح میدادید .یا برای تقویت درک بصری کودکان چه راهکارهایی وجود دارد.
    با تشکر از زحمات شما

    ۲